Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne są ważnym elementem diagnostyki, a ich wyniki wykorzystywane są nie tylko do rozpoznawania chorób, ale również do monitorowania stanu zdrowia, oceny skuteczności leczenia oraz przy próbach klinicznych i badaniach naukowych. W przypadku przewlekłych dolegliwości badania laboratoryjne wskazują na przyczyny, przestrzegają przed zagrożeniem zachorowania lub diagnozują choroby, zanim się rozwiną. Regularnie przeprowadzane badania laboratoryjne są gwarancją zdrowia i sposobem na dobre samopoczucie.

Badania laboratoryjne można wykonać we własnym zakresie, gdy chcemy sprawdzić nasz stan zdrowia lub, jak to bywa częściej, wykonywane są na zlecenie lekarza prowadzącego. Wówczas testy laboratoryjne mają na celu wykrycie przyczyny problemu. Za pomocą wysokiej jakości sprzętu diagnostycznego oraz obsługujących go specjalistów, można wykryć cukrzycę, miażdżycę, anemię, alergie i inne choroby.
Zlecenie badania laboratoryjnego poprzedzone jest wywiadem lekarskim oraz badaniem fizykalnym. Na tej podstawie lekarz decyduje o wyborze badań oraz kieruje pacjenta do konkretnego laboratorium. Podstawowe badania biochemiczne i hematologiczne wykonywane są we wszystkich laboratoriach medycznych. Niektóre badania (immunologiczne, histopatologiczne, mikrobiologiczne czy serologiczne) można wykonywać w wybranych, wyspecjalizowanych placówkach.

Przyczyny zlecania badań laboratoryjnych:

• Badania przesiewowe (badania okresowe pracowników, badania kierowców, badania noworodków w kierunku fenyloketonurii, mukowiscydozy lub niedoczynności tarczycy).
• Potwierdzenie lub wykluczenie choroby.
• Określenie stopnia uszkodzenia narządów (wątroby, nerek) w zatruciach lub stanach zapalnych.
• Ocena i monitorowanie przebiegu chorób przewlekłych (poziom kreatyniny u pacjentów dializowanych, określenie ryzyka miażdżycy, markery uszkodzenia wątroby w WZW).
• Ocena skuteczności leczenia (poziom glukozy w cukrzycy, TSH w chorobach tarczycy, cholesterolu i trójglicerydów w hiperlipidemii).
• Monitorowanie stężenia leków podczas terapii w celu ustalenia właściwych dawek (po przeszczepach, w białaczce).
• Inne (badania naukowe).

W badaniach laboratoryjnych wykorzystuje się różne wydzieliny ludzkiego ciała, jak wymazy z gardła, nosa, pochwy, plwocina, treść ropna z rany, kamienie żółciowe, a nawet płyn mózgowo-rdzeniowy. Jednak badania laboratoryjne to przede wszystkim badania krwi (żylnej, tętniczej, włośniczkowej) oraz moczu.
Ważnym elementem badań laboratoryjnych jest właściwe obchodzenie się z materiałem przeznaczonym do badania. Materiał biologiczny powinien zostać odpowiednio pobrany, właściwie opisany i transportowany.

Badania laboratoryjne z krwi

Badania laboratoryjne krwi należą do najczęściej wykonywanych. Dotyczy to zwłaszcza badań podstawowych, w których wykorzystuje się zarówno krew pełną, jak i też surowicę lub osocze. W badaniach biochemicznych krwi wykorzystuje się najczęściej osocze lub surowicę, do hematologicznych, krew pełną, a do badań serologicznych, oba rodzaje. W przypadku badań koagulologicznych (PT, APTT, fibrynogen, TT) wykorzystuje się osocze krwi pobierane do probówek zawierających roztwór cytrynianu, a do badania OB., krew pełną, również pobieraną do probówek zawierających roztwór cytrynianu.
Badania z krwi dzielą się na podstawowe oraz specjalistyczne.

Wśród badań wykonywanych z krwi wyróżnia się:

• Badania biochemiczne (glukoza, cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy, mocznik, kwas moczowy, białko całkowite, albuminy, bilirubina całkowita, kinaza keratynowa, kreatynina, aminotransferaza alaninowa i asparaginianowa, fibrynogen, potas, sód, wapń, magnez, chlor, fosfor, żelazo, ferrytyna).
• Badania hematologiczne (morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym, płytki krwi, retikulocyty, odczyn opadania krwinek czerwonych (OB), poziom glikozylacji hemoglobiny -HbA1c)
• Badania immunologiczne (badanie anty-TPO, badanie anty-TSHR, czynnik reumatoidalny, IgA-EmA IgA, IgG)
• Badania serologiczne (badanie grupy krwi, badanie przeglądowe alloprzeciwciał anty-RH i inne)
• Badania hormonalne (tyreotropina (TSH), wolna tyroksyna (fT4), wolna trójjodotyronina (fT3), prolaktyna, estradiol, progesteron, testosteron, parathormon, ACTH, estradiol, kalcytonina, metabolity witaminy D3, hCG, PAPP-A, insulina i inne)
• Markery nowotworowe pozwalające wykryć raka prostaty (PSA), CEA, raka jelita grubego (MSH2, MLH1, MSH6), APC, raka piersi (BRCA1 oraz BRCA2).
• Testy alergologiczne z krwi (pojedyncze alergeny lub panele pokarmowy, oddechowy, mieszany, pediatryczny)
• Monitorowanie stężenia leków (digoksyna, teofilina, leki przeciwpadaczkowe)

Badanie moczu

Ogólne badanie moczu należy do podstawowych badań laboratoryjnych i służy do oceny funkcjonowania układu moczowego. Dzięki badaniom moczu można rozpoznać kamicę nerkową, zapalenie pęcherza moczowego, nefropatię refluksową, a nawet cukrzycę. Wskazaniem do wykonania badania powinny być niepokojące objawy ze strony układu moczowego (krwiomocz, ból w dole brzucha podczas oddawania moczu, dyskomfort, uczucie parcia na pęcherz).
Do badania moczu najczęściej pobiera się próbkę ze zbiórki porannej, najbardziej zagęszczonej, a przez to najlepszej do oceny osadu moczu i zawartych w nim składników. Lekarz może zalecić również zbiórkę dobową. Wówczas należy przestrzegać instrukcji dotyczących pobierania, przechowywania próbki oraz dostarczyć mocz do laboratorium w całości.
W badaniu ogólnym moczu ze zbiórki porannej ocenia się właściwości fizyczne (przejrzystość, gęstość, zapach, barwa), jak też obecność składników patologicznych (glukozy, białka, bilirubiny, ciał ketonowych, urobilinogenu, amylazy, erytrocytów, leukocytów). Ocenia się również ciężar i pH moczu oraz wykonuje ocenę mikroskopową osadu.
Mocz jako materiał można wykorzystać również do wykonania posiewu z antybiogramem, a także oznaczyć w nim poziom narkotyków (opiatów, amfetaminy, marihuany).

Badania kału

Badanie kału pozwala wykryć choroby pasożytnicze, infekcje, a także odpowiedzieć na pytanie, jak funkcjonuje układ pokarmowy. Dzięki prostemu badaniu można wykryć wrzody żołądka, a nawet nowotwór jelita grubego. Wynik tego badania może również zostać wykorzystany w diagnostyce niedokrwistości. W sposób łatwy i szybki pozwala na wykrycie obecności krwi w badanej próbce. Za pomocą badania kału można sprawdzić próbkę na obecność śluzu, który może świadczyć o toczącym się w jelitach stanie zapalnym.

Rodzaje badań kału:

• na obecność krwi utajonej
• badanie parazytologiczne (na obecność pasożytów)
• na obecność niestrawionych włókien mięsnych i tłuszczów
• posiew kału w kierunku obecności pałeczek Salmonella i Shigella.

Dzięki badaniu na obecność niestrawionych włókien mięsnych i tłuszczów możemy dowiedzieć się jak organizm radzi sobie z trawieniem pokarmów. Kał poddaje się ocenie bakteriologicznej i mikroskopowej.
W przypadku przewlekłej biegunki, bólu brzucha lub braku apetytu zaleca się wykonanie badania parazytologicznego. Pobrane próbki zostają poddane ocenie mikroskopowej, co pozwala wykryć pierwotniaki (ameby, wiciowce), robaki obłe (glista, węgorek, włosogłówka, tęgoryjec dwunastniczy), czy robaki płaskie (przywry, tasiemiec).

Badania laboratoryjne warto wykonywać profilaktycznie, w regularnych odstępach czasu oraz zawsze wtedy, gdy zostaną zlecone przez lekarza. Dostarczają one cennych informacji na temat funkcjonowania organizmu. Pozwalają zachować zdrowie, szybko wykryć nieprawidłowości oraz zatrzymać chorobę przez wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dlatego tak ważne jest regularne badanie stanu zdrowia, także poprzez wykonania badań profilaktycznych.

Badanie krwi

• Większość badań powinno wykonywać się na czczo, około 12 godzin od spożycia ostatniego posiłku. W przypadku dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego śniadania.
• Rano, przed badaniem, nie powinno się również przyjmować płynów, zwłaszcza słodkich oraz kawy, aby nie zaburzyć niektórych parametrów. Można napić się niewielką ilość wody.
• Do badania krwi nie powinno się przystępować po nieprzespanej nocy, forsownym wysiłku fizycznym lub po spożyciu alkoholu w dniu poprzedzającym badanie.
• Zażywanie leków w dniu badania musi być ustalone z lekarzem. Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, pacjent powinien przyjmować leki jak zazwyczaj (można pić niewielkie ilości wody w celu przyjęcia leku doustnie). Jeśli to możliwe najlepiej jednak przyjąć leki po pobraniu krwi, zwłaszcza suplementy diety i witaminy.
• Badania hormonalne nie wymagają przygotowania na czczo (z wyjątkiem Prolaktyny).
• Pacjent powinien uprzedzić osobę pobierającą krew, jeśli ma tendencje do omdleń – podjęte zostaną wówczas odpowiednie środki zaradcze.

Ogólne badanie moczu

• Do badania ogólnego pobiera się pierwszą poranną próbkę.
• Próbka powinna być oddana bezpośrednio po spoczynku nocnym do czystego, jednorazowego pojemnika.
• Pojemnik powinien być opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta oraz jego datą urodzenia i datą pobrania próbki.
• Nie należy pobierać moczu do analizy w trakcie krwawienia miesięcznego.

Badanie moczu na posiew

• Do badania ogólnegoi na posiew pobiera się pierwszą poranną próbkę, z zachowaniem określonych warunków.
• Pojemniki na mocz muszą być sterylne.
• Oddanie moczu musi być poprzedzone dokładnym umyciem narządów płciowych (należy w tym celu użyć wody i unikać środków odkażających).
• Do pojemnika zbieramy mocz z tzw. środkowego strumienia.
• Do badania oddajemy dwie próbki, min. 20ml każda.
• Pojemnik powinien być opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta oraz jego datą urodzeniaoraz datą i godziną pobrania próbki
• Mocz należy dostarczyć do laboratorium w jak najkrótszym czasie, maksymalnie do 2h.

Badanie kału

• Świeży kał pobiera się z kilku miejsc za pomocą szpatułki do pojemnika, w ilości odpowiadającej wielkości orzecha laskowego.
• Należy unikać zanieczyszczenia materiału moczem oraz środkami chemicznymi używanymi do dezynfekcji toalet.
• Pojemnik należy szczelnie zamknąć, podpisać nazwiskiem, imieniem oraz datą urodzenia i datą pobrania próbki.
• Pojemnik należy dostarczyć do laboratorium w jak najkrótszym czasie.
• Pobranie kału na krew utajoną nie wymaga zastosowania diety.
• Nie należy pobierać kału w czasie menstruacji.

W naszych przychodniach oferujemy ponad tysiąc testów z krwi, moczu i kału. Pełna lista dostępnych badań laboratoryjnych znajduje się tutaj:

Pełna lista dostępnych badań laboratoryjnych.

Listę najbardziej popularnych testów oraz profili można znaleźć na naszej stronie, w cenniku laboratorium medycznego.