Kiedy dochodzi do zapłodnienia?
Wbrew pozorom zapłodnienie wcale nie jest łatwym procesem. Jego powodzenie zależy od wielu czynników, w tym nie tylko stanu zdrowia kobiety, ale również jej partnera. U kobiet, których cykle miesięczne są regularne (trwają średnio 28 dni), możliwość zapłodnienia przypada mniej więcej w jego połowie. Do zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik dochodzi w czasie owulacji. Wówczas komórka jajowa zostaje uwolniona z pęcherzyka Graffa, wędruje w kierunku macicy i czeka ok. 24 godziny na plemnik. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, wówczas ciałko żółte zanika, spada poziom progesteronu i pojawia się miesiączka.
Dni płodne można co prawda obliczyć za pomocą kalkulatorów dostępnych w Internecie, jednak należy pamiętać, że dni te mogą ulegać przesunięciu na skutek wielu czynników.
Do czynników mających wpływ na przesunięcie dni płodnych zaliczają się:
- choroby, nawet zwykłe przeziębienie,
- stres,
- intensywny wysiłek fizyczny,
- zmęczenie,
- zmiana strefy klimatycznej,
- nadużywanie alkoholu,
- schorzenia o podłożu hormonalnym.
Objawy wczesnej ciąży
Na bardzo wczesnym etapie ciąży nawet lekarz ginekolog nie jest w stanie jej wykryć. Jest to możliwe dopiero ok. 5 tygodnia od ostatniej miesiączki. Wówczas na obrazie USG możliwe staje się dostrzeżenie pęcherzyka ciążowego. Nie warto zwlekać z wizytą potwierdzającą zapłodnienie, ponieważ specjalista oceni, czy ciąża jest umiejscowiona prawidłowo. W 1,5%-2% przypadków dochodzi bowiem do ciąży pozamacicznej, która w skrajnych przypadkach jest zagrożeniem życia dla kobiety.
Kiedy najwcześniej wykonać test ciążowy? Obecnie testy ciążowe są bardzo czułe (dokładność nawet 99%) i pozwalają na wykrycie nawet kilkudniowej ciąży. Ich działanie opiera się na ocenie obecności hormonu gonadotropiny kosmówkowej w moczu. Najbardziej czułe testy są zdolne do wykrycia stężenia na poziomie 10 mlU/ml. Ginekolodzy rekomendują jednak wykonanie testu najwcześniej w pierwszym dniu spodziewanej miesiączki.
5 najczęstszych objawy wczesnej ciąży to:
- poranne nudności i wymioty,
- częste oddawanie moczu,
- tkliwość piersi,
- zmęczenie i senność,
- niechęć do niektórych pokarmów.
Poranne nudności i wymioty
Nudności i wymioty, zwłaszcza tuż po obudzeniu, pojawiają się nawet u 80% ciężarnych. Zaczynają się na ogół między 4. a 9. tygodniem i zazwyczaj mijają wraz z końcem pierwszego trymestru.
Przyczyną rozwoju nudności i wymiotów są szybkie zmiany hormonalne. Jest to związane z szybkim wzrostem stężenia hormonu hCG, czyli ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. Jej najwyższy poziom obserwuje się właśnie w pierwszym trymestrze. Wraz z początkiem drugiego trymestru, gdy ilość hCG we krwi spada, nudności na ogół mijają.
Silne nudności i wymioty nie powinny być jednak dla ciężarnych normą. Mogą być nawet niebezpieczne - prowadzić do niedożywienia matki oraz płodu. To z kolei zwiększa ryzyko poważnych niedoborów witamin i minerałów. Intensywne wymioty należy zgłosić ginekologowi prowadzącemu ciążę. Na rynku istnieje bowiem wiele bezpiecznych i skutecznych preparatów (np. z imbirem w składzie), które pozwalają na złagodzenie tych kłopotliwych objawów.
Częste oddawanie moczu
Wzmożona mikcja (nawet do kilkunastu razy na dobę, również w nocy) jest jednym z najczęściej spotykanych objawów u kobiet w ciąży. Należy jednak zachować czujność, ponieważ częste oddawanie moczu połączone z innymi objawami, może świadczyć o poważnych zaburzeniach, w tym cukrzycy ciążowej lub chorobach nerek.
Częsta potrzeba korzystania z toalety jest związana z kilkoma czynnikami. Przede wszystkim z rosnącą macicą, która wywiera nacisk na pęcherz. Ponadto w ciąży zwiększa się przepływ krwi przez nerki, co powoduje uczucie parcia na mocz. Nie mniej istotne są zmiany hormonalne, w tym zwiększona produkcja gonadotropiny kosmówkowej. Intensywne wahania w gospodarce hormonalnej powodują rozluźnienie mięśni dna miednicy, co utrudnia kontrolę pęcherza.
W pierwszym trymestrze zwiększa się także potrzeba nawadniania, co związane jest ze zwiększeniem objętości krwi. Naturalną konsekwencją wzmożonego nawadniania jest zwiększona mikcja.
Tkliwość piersi
Objawem wczesnej ciąży może być tkliwość piersi. Jest on spowodowany burzą hormonalną, a zwłaszcza dużego wyrzutu progesteronu i estrogenu. Piersi ulegają przebudowie (rozwijają się kanaliki mleczne) i przygotowują się do produkcji mleka. Przez piersi zaczyna przepływać znacznie więcej krwi, co sprawia, że są one bardziej wrażliwe na dotyk.
Tkliwość piersi rozpoczyna się w okolicach 6-7 tygodnia ciąży. Ponadto u kobiet w ciąży obserwuje się także powiększenie rozmiarów piersi i znaczne zaciemnienie brodawek sutkowych. Bardziej widoczne stają się także guzki łojowe, znane również pod nazwą gruczołów Montgomery’ego.
Ulgę w bolesności piersi mogą przynieść zimne okłady. Najlepiej wykonywać je przy pomocy specjalnych żeli chłodzących lub lodu (należy jednak pamiętać, aby nie przykładać lodu bezpośrednio do skóry, tylko przez bawełniany ręczniczek).
Zmęczenie
Senność i zmęczenie są bardzo specyficzne dla pierwszego trymestru ciąży. Przyczyna tkwi w zmianach hormonalnych, a zwłaszcza we wzroście poziomu progesteronu. Nadmierna senność w ciągu dnia i w nocy może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie ciężarnej, zwłaszcza gdy jednocześnie musi sprawować opiekę nad starszymi dziećmi.
Nadmiernemu zmęczeniu w ciąży często towarzyszy spadek poziomu żelaza we krwi, cukrzyca ciążowa, a także niedoczynność tarczycy. W związku z tym konieczne jest wykonanie szczegółowych badań laboratoryjnych, a zwłaszcza poziomu glukozy, hormonu TSH i żelaza.
W większości przypadków senność i zmęczenie mijają pod koniec 1 trymestru ciąży. Jeżeli nie ma ku temu przeciwwskazań i po konsultacji z lekarzem, ciężarna może niwelować zmęczenie małą filiżanką kawy.
Niechęć do niektórych pokarmów
Awersja pokarmowa połączona z nudnościami są typowymi objawami 1 trymestru ciąży. Jest ona związana z wysokim poziomem hormonu ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. Węch kobiety spodziewającej się dziecka staje się bardziej wrażliwy i mocniej odbiera każdy zapach. Może wówczas negatywnie reagować na zapachy, które dotychczas były jej ulubionymi.
Długotrwale utrzymująca się niechęć do spożywania posiłków jest jednak sytuacją alarmującą. Może bowiem doprowadzić do niedożywienia ciężarnej i poważnych niedoborów witamin i minerałów, w tym anemii. W takich przypadkach warto skorzystać ze specjalistycznej pomocy i poinformować o tym fakcie lekarza prowadzącego.
Innymi objawami wczesnej ciąży mogą być:
- brak miesiączki,
- plamienie implantacyjne,
- obecność śluzu,
- zgaga.
Niepokojące objawy we wczesnej ciąży
Na wczesnym etapie ciąży mogą pojawić się również objawy, które nie są naturalne i powinny stanowić powód do niepokoju i być sygnałem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
- Silne bóle brzucha lub miednicy – silny ból, zwłaszcza gdy jest jednostronny, może być oznaką ciąży pozamacicznej. W skrajnych przypadkach stan ten stanowi zagrożenie zdrowia, a nawet życia ciężarnej;
- Krwawienie z dróg rodnych – choć lekkie plamienie na początku ciąży jest stosunkowo częste (i jest związane z implantacją zarodka wewnątrz macicy), intensywne krwawienie może być znakiem poronienia, pęknięcia krwiaka, torbieli lub innych problemów zdrowotnych;
- Silne zawroty głowy i omdlenia – mogą świadczyć o niedoborach żelaza, problemach ze skokami ciśnienia lub ciąży pozamacicznej;
- Gorączka powyżej 38°C – może być oznaką infekcji, co może stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu;
- Ostry ból w okolicy barku – może być związany z pęknięciem jajowodu (co może mieć miejsce w przypadku ciąży ektopowej);
- Problemy z oddychaniem, ból w klatce piersiowej – mogą świadczyć o poważnych powikłaniach, takich jak zakrzepica.
Jak obliczyć, który to tydzień ciąży?
Lekarz ginekolog już na pierwszej wizycie jest w stanie określić wiek ciąży. Na wczesnym etapie nie jest to jednak dokładne, a przybliżone. Bierze się wówczas pod uwagę kilka parametrów, a zwłaszcza pierwszy dzień ostatniej miesiączki, a także wielkość zarodka i pęcherzyka ciążowego.
W internecie istnieje kilka darmowych narzędzi do ustalenia przybliżonego wieku ciąży. Należy jednak podać termin ostatniej miesiączki. Inną możliwością jest zastosowanie reguły Naegelego. Do daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki należy dodać 7 dni. Od otrzymanego wyniku odejmij 3 miesiące. Ostatnim krokiem będzie dodanie 1 roku. Uzyskasz wówczas przybliżoną datę porodu.
Jak lekarz rozpoznaje wczesną ciążę?
Istnieje kilka metod na podstawie których lekarz jest w stanie rozpoznać wczesną ciążę. Pierwszą z nich jest oczywiście wywiad lekarski. Objawy kliniczne, których doświadcza pacjentka (w tym głównie nudności, brak miesiączki, zmęczenie, częste mikcje i tkliwość piersi) mogą skłonić lekarza do wykonania bardziej szczegółowego badania - USG i palpacyjnego.
Pierwszym objawem są zmiany w macicy, w tym przede wszystkim jej powiększenie i zmiękczenie. Lekarz rozpoznaje wówczas objaw Hegara, czyli zmiękczenie przesmy ku macicy. Najbardziej miarodajne jest wykonanie badania ultrasonograficznego. Na USG widoczny jest wówczas pęcherzyk ciążowy z pęcherzykiem żółtkowym (obraz tzw. pierścionka z diamentem). W kolejnych tygodniach w pęcherzyku ciążowym widoczny staje się zarodek z bijącym sercem. Ma to miejsce ok. 5-6 tygodnia ciąży.
Czasami lekarze zlecają wykonanie badania krwi na obecność gonadotropiny kosmówkowej. Należy wykonać je dwukrotnie z zachowaniem 48 godzinnej przerwy. Jej prawidłowy przyrost świadczy o prawidłowo rozwijającej się ciąży. Niestety, nieprawidłowy przyrost może być objawem ciąży pozamacicznej lub poronienia. Badaniem uzupełniającym jest zweryfikowanie poziomu progesteronu. Powinien on stopniowo rosnąć w pierwszych tygodniach ciąży.
Kombinacja kilku z powyższych metod daje 100% pewność potwierdzenia ciąży.
Bibliografia
- M. Biela i M. Szafarowska. Diagnostyka ciąży. “Ginekologia po Dyplomie”, nr 02, 2017.
- https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/poczecie/61883,jak-rozpoznac-ciaze [dostęp 06.09.2024].