To ostra choroba górnych dróg oddechowych, wywołana przez bakterię - pałeczkę Bordetella pertussis wydzielającą toksyny w głównej mierze opowiedzialne za objawy choroby. Toksyny uszkadzają nabłonek dróg oddechowych inicjując wytwarzanie gęstego, lepkiego śluzu, oraz mechanizm oczyszczania nabłonka odpowiedzialny za jego ewakuację.
Krztusiec często - z uwagi na długotrwały kaszel - nazywany jest chorobą 100 dni.
Infekcja bardzo łatwo przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową, głównie w wyniku bliskiego kontaktu z zakażonym. Niezależnie od kondycji własnego układu immunologicznego zakaża się około 80% osób z kontaktu domowego. Bliski kontakt oznacza przebywanie z chorym w tym samym pomieszczeniu około 60 minut lub w odległosci do jednego metra 30 minut.
Okres inkubacji (wylęgania choroby) trwa od 5 do 21 dni, najczęściej jest to 7-10 dni. Choroba przebiega w trzech odrębnych fazach, które zdecydowanie różnią się w poszczególnych grupach wiekowych.
Faza pierwsza u starszych dzieci z reguły przebiega łagodnie, przypomina zwykłe przeziębienie z wodnistym katrem, łagodnym kaszlem, łzawieniem oczu, niewielką gorączką lub bez niej. U młodych niemowląt do 3 miesiaca życia faza ta trwa krótko i może nawet nie być postrzegana jako choroba.
Faza druga to okres intensywnego napadowego kaszlu, świstu wdechowego (przypominajacego pianie koguta) wynikającego z braku możliwości nabrania powietrza, najczęściej kończącego się wymiotami. U niemowląt faza ta może przebiegać bardzo dramatycznie z dużymi trudnościami z oddychaniem, zasinieniem i bezdechami. Napady kaszlu występują w wyniku różnorodnnych, nieraz niewielkich bodźców słuchowych i wzrokowych ale też na przykład podczas codziennych czynności jak karmienie, przewijanie, zabawa czy kąpiel.
Faza trzecia- to ustępujący kaszel. Trwa długo - od 6 miesięcy u dzieci starszych - do kilkunastu miesięcy u młodych niemowląt. Ten długotrwały, męczący kaszel związany jest z nadreaktywnością oskrzeli prawdopodobnie wywołaną przetrwałą reakcją zakończeń nerwowych oskrzeli na toksyny wydzielane przez pałeczkę Bordetella pertussis.
U młodzieży i osób dorosłych krztusiec może przebiegać w formie dużo łagodniejszej ze słabszymi atakami kaszlu i sporadycznym świstem wdechowym Kaszel jednakże może trwać od jednego do dwóch miesięcy. Bardzo często kaszlowi w tej grupie wiekowej towarzyszą dodatkowe objawy jak spłycenie oddechu, nadmierna potliwość, omdlenia, bóle głowy czy ogólne osłabienie
Niemowleta poniżej 6 miesiąca życia, małe dzieci oraz osoby starsze z chorobami współistniejacymi zwykle wymagają leczenia szpitalnego. Konieczna może być opieka w oddziale intensywnej terapii medycznej.
Powikłania po przechorowaniu krztuśca to zapalenie oskrzeli, płuc, odma opłucnowa, złamania żeber, krwotoki z nosa, wylewy krwawe do spojówek, nietrzymanie moczu czy utrata wagi.
U najmłodszych dzieci to najczęściej również zapalenia oskrzeli i płuc ale także drgawki czy encefalopatia związana z niedotlenieniem podczas ataków kaszlu. Może dojść do zgonu.
Śmierć związana z krztuścem w starszym wieku pojawia się rzadko, najczęściej u osób z chorobami współistniejącymi, szczególnie schorzeniami nerwowo- mięśniowymi czy sercowo - naczyniowymi.
Osoby zakażone są najbardziej zakaźne dla otoczenia w okresie nieżytowym (faza pierwsza) i podczas pierwszych 2 tygodni pojawienia się kaszlu (faza druga). Jednakże na długość tego okresu ma wpływ wiek chorego, przebyte wcześniej zakażenia krztuścem, stan jego układu odpornościowego oraz odpowiednia, wcześnie wdrożona terapia antybakteryjna. Na przykład nieszczepione niemowlęta mogą być zakażne nawet 1-2 miesięce a już wyszczepiona, nieleczona młodzież zakaża do 2 tygodni.
Wdrożenie antybiotykoterapii skraca okres zakaźności do 5-6 dni.
Wcześnie zastosowane leczenie antybakteryjne łagodzi postać choroby. Jednakże po pojawieniu się napadowego kaszlu antybiotyki nie wpływają zauważalnie na przebieg zakażenia. Są jednak zalecane ze względu na ograniczenie rozprzestrzeniania się drobnoustrojów na inne osoby i możliwe ponowne zachorowania. Niestety bowiem, na krztusiec można chorować wielokrotnie gdyż ani przebycie infekcji ani szczepienie nie zapewniają odporności na całe życie.
Zanikanie odporności poszczepiennej z okresu dzieciństwa jest przyczyną wzrostu liczby przypadków zachorowań w wieku późniejszym. Dlatego też, zalecane są szczepienia przypominajace przeciwko krztuścowi co 10 lat.
Wszystkie teksty zamieszczone na stronie stanowią wlasność intelektualną kliniki Poland Medical. Kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie w części lub w całości w jakiejkolwiek formie oraz w jakikolwiek sposób bez zgody administratora jest zabronione; ich użycie lub wykorzystanie będzie traktowane jako bezprawne naruszenie praw autorskich.
