Przechodzi ono stopniowo na sposób żywienia typowy dla osób dorosłych, spożywa posiłki urozmaicone, z wykorzystaniem szerokiego asortymentu produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, bogatych w surowe owoce i warzywa.
Dzięki urozmaiconemu pożywieniu rozwija się funkcjonalnie układ pokarmowy, a także wykształcają odpowiednie nawyki żywieniowe. Przez urozmaicenie pożywienia rozumie się nie tylko duży wybór produktów spożywczych i potraw ale także różnorodne ich przyrządzenie.
We wczesnym dzieciństwie najłatwiej również przyzwyczaić dziecko do różnego rodzaju posiłków- starsze – niechętnie je potrawy, których nie zna. Tak więc dzieci, które od wczesnego dzieciństwa żywione są tylko kilkoma powtarzanymi potrawami, w wieku późniejszym nie lubią wielu innych.
Przez cały okres niemowlęcy i poniemowlęcy dziecko powinno otrzymywać dietę stosunkowo bogatą w tłuszcze, która zapewnia odpowiednią podaż kalorii i dostarcza składników potrzebnych do rozwoju ośrodkowego układu nerwowego (mózgu). Najważniejsze to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)- omega-3 i omega-6, które powinny stanowić w diecie dziecka ok. 4% energii. Poza wpływem na prawidłowy rozwój mózgu i siatkówki oka podnoszą odporność przeciwzakaźną, działają przeciwzapalnie, zapobiegają alergiom. Nasz organizm nie potrafi ich jednak wytwarzać, w związku z tym musza być dostarczone w codziennej diecie. Bogatym źródłem NNKT są oleje roślinne (rzepakowy, sojowy, lniany, słonecznikowy, kukurydziany, kokosowy, oliwa z oliwek), tłuste ryby morskie (halibut, tuńczyk, łosoś, sardynka, śledź), orzechy a także zielone warzywa (brokuły, karczochy, seler naciowy, brukselka, sałata, kapusta, zielony groszek, ogórki).
Podstawowym tłuszczem w żywieniu dzieci powinno być masło (którego nie należy jednak używać do smażenia potraw), śmietana, a także niewielkie ilości słoniny lub smalcu. Nie należy włączać do diety margaryny, gdzie w procesie utwardzania tłuszczu niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe tracą swoje właściwości. Po 2 roku życia dziecka należy stopniowo zmniejszać zawartość tłuszczu w diecie.
Węglowodany podawane dziecku w tym okresie to przede wszystkim te występujące w produktach zbożowych. Powinno stosować się pieczywo razowe i grube kasze (jaglana, gryczana). Bogatym źródłem węglowodanów są także nasiona roślin strączkowych tj. grochu, fasoli, soczewicy, bobu, ale ze względu na własności wzdymające wprowadza się je dopiero pod koniec 2 roku życia.
Warzywa i owoce stanowią koleją grupę produktów dostarczających węglowodanów. Oprócz tego są bogatym źródłem składników mineralnych, witamin, mikroelementów i błonnika pokarmowego. W diecie małego dziecka powinno ograniczać się stosowanie takich warzyw jak szczaw, szpinak, rabarbar, gdyż zawierają one kwas szczawiowy. Związek ten spożyty w większych ilościach wiąże wapń i zubaża ustrój w ten pierwiastek, przyczyniając się do wystąpienia krzywicy, osteomalacji czy osteoporozy w wieku późniejszym.
Również słodyczy podajemy mało ponieważ zmniejszają łaknienie na inne produkty spożywcze zębów a będąc źródłem „pustych” kalorii generują występowanie otyłości, przyczyniają się także do rozwoju próchnicy zębów. Natomiast wartym polecenia jest miód (ostrożnie jedynie u alergików). Zawiera on łatwo przyswajalne cukry – glukozę i fruktozę, biopierwiastki (wapń, sód, magnez, żelazo, fosfor), aminokwasy, enzymy i witaminy, zwłaszcza B2, C, H, PP. Miód wpływa korzystnie na układ trawienny, wspomaga pracę wątroby, żołądka, pobudza perystaltykę jelit, hamuje namnażanie się chorobotwórczych bakterii jelitowych, poprawia pracę nerek i łagodzi schorzenia skóry, ma również działanie przeciwzapalne. Ostatnie badania naukowe dowodzą także dużej skuteczności hamowania przez miód odruchu kaszlowego.
Z całkowitej puli białka dostarczanego w tym czasie dziecku w diecie, ok.60% powinno stanowić białko pochodzenia zwierzęcego (mięso, jaja, mleko). Mięso powinno być chude, gotowane, i rozdrobnione (siekane lub mielone).
Do najbardziej odpowiednich potraw należą gotowane klopsiki i pulpety z mięsa lub ryby, a także kotleciki mielone, smażone oraz gotowane mięso cielęce, królicze, drobiowe. Małym dzieciom tylko sporadycznie podajemy mięso wieprzowe, ponieważ z uwagi na dużą zawartość tłuszczu jest ono ciężkostrawne. Z wędlin najlepiej podawać te, które zawierają chude mięso, a więc szynkę, chudy baleron, polędwicę lub przygotowaną przez siebie pieczeń krojoną w plasterki.
Dziecko w okresie poniemowlęcym powinno otrzymywać 1 jajo dziennie zwłaszcza w te dni, gdy nie otrzymuje mięsa. Białko jaja kurzego, ze względu na skład, zostało uznane za białko wzorcowe, natomiast żółtko jest bogatym źródłem tłuszczu, energii, witamin i żelaza. Jaja podajemy gotowane na miękko lub jako dodatek do potraw, gotowane na twardo mogą być podane tylko drobno posiekane, np. w postaci różnorodnych past do chleba. Nie podajemy jaj surowych, których białko zawiera awidynę. Substancja ta łączy się w jelicie z biotyną (witaminą H) i utrudnia jej wchłanianie, co może prowadzić do niedoboru tej witaminy w organizmie. Obróbka cieplna unieczynnia awidynę, dlatego białko jaj gotowanych nie przeszkadza w absorpcji biotyny.
Aby zapobiec ewentualnemu zakażeniu salmonellą, przed rozbiciem, a także gotowaniem jaja należy starannie umyć!!!. Natomiast aby wyeliminować ewentualne nadkażenie bakteryjne innych produktów spożywczych w lodówce, świeże jaja powinny być przechowywane w specjalnych zamykanych pojemnikach.
Wypijanie przez dzieci w wieku 1-3 lat ok. 650 ml mleka krowiego dziennie oprócz dostarczenia odpowiedniej ilości wartościowego białka, zapewnia spożycie większości z zalecanej racji żywieniowej wapnia, magnezu i fosforanów. Natomiast spożywanie większej ilości mleka jest nieuzasadnione, relatywnie zmniejsza się wówczas ilość innych zjadanych przez dziecko produktów. Mleko wypijane w nadmiarze powoduje uporczywe zaparcia, ponadto ze względu na małą zawartość żelaza i utrudnianie jego wchłaniania może doprowadzić do niedokrwistości. Należy również pamiętać, iż nadmiar białka szkodzi, upośledza pracę nerek, usposabia do tworzenia się kamieni w układzie moczowym, zwiększa ryzyko zachorowania na miażdżycę i jest odpowiedzialne za utratę wapnia z ustroju. Najnowsze badania dowodzą iż, dzieci przekarmiane białkiem w okresie wczesnego dzieciństwa, zdecydowanie częściej niż ich rówieśnicy cierpią z powodu otyłości w wieku starszym.
Pokrycie zapotrzebowania na składniki mineralne wymaga uzupełnienia w diecie produktów spożywczych zawierających wapń, fosfor, żelazo, magnez, jod i innych pierwiastków śladowych. Zapotrzebowanie na wapń w wieku dziecięcym jest duże i wynosi 800-1000 mg/ dobę. Dla większości dzieci źródłem wymienionych minerałów jest odpowiednia ilość mleka, serów, jaj i warzyw liściastych.
Zapotrzebowanie na napoje wynosi w tym okresie ok. 950 ml/dobę. Należy przestrzec przed nadmierna podażą płynów, szczególnie słodzonych soków owocowych, które mogą znacznie upośledzać łaknienie dziecka. Najlepiej do picia podawać naturalne soki owocowe i warzywne bez dodatku cukru, wody mineralne, herbatki owocowe, nie dosładzając ich. Dziecko nie będzie zgłaszało zapotrzebowania na słodkie napoje, jeśli oczywiście nie nauczymy go tego. To dorośli maja nawyki żywieniowe, dziecko z chęcią pije zwykłą przegotowaną wodę, aby zaspokoić pragnienie. Dzieci nie powinny także pić dużej ilości słodkich, sztucznie barwionych napojów gazowanych, które często zawierają szkodliwe tzw. „sztuczne słodziki” np. sacharynę. Niewskazane są również napoje typu tonik, zawierające chininę (lek antymalaryczny), który może powodować zaburzenia wzroku, równowagi, senność czy złe samopoczucie dziecka.
Prawidłowo rozwijające się zdrowe dziecko powinno już w 2 roku życia otrzymywać potrawy tak przyprawione, aby miały swój przewidziany dla nich smak. Stosując przyprawy do potraw zawsze preferujemy te naturalne (zioła, kwasy z owoców i świeżych warzyw), jak również małe ilości przypraw korzennych, np. pieprzu, musztardy czy kwasku cytrynowego.
Wszystkie teksty zamieszczone na stronie stanowią wlasność intelektualną kliniki Poland Medical. Kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie w części lub w całości w jakiejkolwiek formie oraz w jakikolwiek sposób bez zgody administratora jest zabronione; ich użycie lub wykorzystanie będzie traktowane jako bezprawne naruszenie praw autorskich.
