Niepłodność, czyli co?
Definicja niepłodności została opracowana przez WHO i opisywana jest jako niemożność zajścia w ciąże przez okres minimum 12 miesięcy pomimo regularnego rytmu współżycia seksualnego (zakładający 2-4 stosunki płciowe tygodniowo) bez stosowania antykoncepcji. Polscy ginekolodzy są zgodni, że jest to coraz powszechniejsze zjawisko, przekładające się nie tylko na duże obciążenie psychiki partnerów, ale również całego systemu opieki zdrowia, a także ma niebagatelny wpływ na wskaźniki ekonomiczne każdego kraju.
W samej Polsce z problemem niepłodności boryka się około miliona par. Znaczny odsetek z nich pozostaje pod stałą opieką lekarską i podlega specjalistycznemu leczeniu. Warto podkreślić, że zanim lekarz ginekolog wdroży odpowiednie postępowanie, konieczne jest postawienie rzetelnej diagnozy, która poparta będzie szeregiem badań.
Możliwe przyczyny niepłodności
Problem niepłodności może leżeć zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Aż ⅓ przyczyn braku ciąży są zaburzenia hormonalne. Dotyczy to przede wszystkim kobiet. Upośledzenie w wydzielaniu niektórych hormonów ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie układu rozrodczego. U mężczyzn z kolei na jakość nasienia przełożenie ma przede wszystkim styl życia i choroby przewlekłe.
Przyczyny niepłodności u kobiet
Lekarz ginekolog z Londynu podkreśla, że za syntezę i uwalnianie hormonów związanych z płodnością odpowiadają głównie trzy gruczoły: tarczyca, nadnercza, a także przysadka mózgowa. W związku z tym zaburzenia ich funkcjonowania destabilizują równowagę, czyli homeostazę gospodarki hormonalnej.
Zaburzenia hormonalne mogą powodować problemy z owulacją, nieprawidłowe uwalnianie komórki jajowej, przedwczesną menopauzę, wzrastanie pustego pęcherzyka, czy też brak pęknięcia jajeczka, co całkowicie uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej przez plemnik.
Do najczęstszych hormonalnych przyczyn niepłodności u kobiet zaliczają się m.in.:
-
zespół policystycznych jajników (PCOS) - zaliczany jest do dysfunkcji osi podwzgórzowo-przysadkowej. Choroba cechuje się zaburzeniem rytmu krwawień miesięcznych, owulacji oraz silnym zespołem napięcia miesiączkowego. Zgodnie z danymi endokrynologów, na PCOS choruje nawet do 25% kobiet;
-
choroby tarczycy, a zwłaszcza niedoczynność - choroba Hashimoto jest częstą przyczyną poronień na wczesnym etapie ciąży. Zbyt wysoki poziom hormonu TSH pobudza produkcję prolaktyny, co znacznie utrudnia zajście w ciążę;
-
endometrioza - czyli patologiczne zjawisko, gdy komórki nabłonka budującego ścianki macicy nie podlegają usunięciu wraz z krwią menstruacyjną, a dostają się w głąb macicy i powodują tworzenie charakterystycznych zrostów, guzków i torbieli.
Ponadto, polski ginekolog dodaje, że innymi przyczynami niepłodności u kobiet mogą być:
-
choroby weneryczne,
-
mięśniaki macicy,
-
schorzenia nadnerczy,
-
rak jajnika,
-
stany zapalne dróg rodnych.
Czasami problem tkwi w wadach anatomicznych lub wrodzonych np. nieprawidłowości w budowie macicy, a zwłaszcza dwurożnością lub łukowatością, a także tzw. wrogością śluzu względem plemników (środowisko biochemiczne śluzu kobiety utrudnia zapłodnienie komórki jajowej).
Ginekolog z Londynu podkreśla jeszcze jedną istotną kwestie - wiek kobiety. Największa płodność przypada na 25-35 rok życia. W kolejnych latach nie tylko znacznie spada prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, a jednocześnie zwiększa się ryzyko wad rozwojowych płodu i poronienia.
Przyczyny niepłodności u mężczyzn
Jakość nasienia ma kluczowe znaczenie w określeniu płodności u mężczyzn. Czynników, które mają wpływ na ilość i ruchliwość plemników, jest wiele, jednakże samo badanie jego składu nie pozwoli na określenie przyczyny zjawiska. Niemniej jednak uważa się, że diagnostyka niepłodności u mężczyzn jest znacznie łatwiejsza, niż u kobiet.
Niepokój u mężczyzn wzbudzają przede wszystkim takie objawy jak zaburzenia erekcji, bóle jąder, a także objętościowe zmniejszenie ilości nasienia. Manifestacja takich symptomów powinna być sygnałem alarmowym, który skłoni mężczyznę do wykonania szczegółowych badań. Bagatelizowanie takich objawów może grozić poważnymi powikłaniami, w tym właśnie niepłodnością.
Do najczęstszych przyczyn niepłodności męskiej zaliczają się m.in.:
-
żylaki powrózka nasiennego - są one związane z patologicznym stanem rozszerzenia naczyń krwionośnych, co skutkuje podwyższoną temperaturą jąder i okolic. A to z kolei negatywnie wpływa na jakość produkowanych plemników,
-
wrodzone wady jąder lub inne urazy - wszelkie nieprawidłowości w budowie jąder, jak i mechaniczne urazy zwiększą ryzyko upośledzenia produkcji męskich komórek rozrodczych,
-
zaburzenia pracy tarczycy,
-
idiopatyczna niedoczynność jąder,
-
cukrzyca,
-
choroby wątroby i nerek,
-
hiperprolaktynemia,
-
zaburzenia funkcjonowania tarczycy.
Czy styl życia wpływa na płodność?
Styl życia ma niebagatelny wpływ na płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Trzy modyfikowalne czynniki, które mogą być potencjalną przyczyną niepłodności są otyłość i nadwaga, stres, a także używki.
- Otyłość i nadwaga - niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia w szybkim tempie powodują wzrost masy ciała. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej w organizmie w wysokim stopniu upośledza gospodarkę hormonalną, a co za tym idzie, utrudnia zajście w ciążę. Badania naukowe wykazały, że przy BMI powyżej 30 (norma tego wskaźnika mieści się w zakresie 18,5-24,9) znacznie zmniejsza się szansa na poczęcie dziecka, ponieważ spada jakość nasienia u mężczyzn i zaburzeniu ulega owulacja u kobiet.
- Stres - sytuacje stresowe, zwłaszcza na gruncie zawodowym, stały się ostatnio dużym problemem młodych pracowników. To, co nazywamy stresu, znacznie zwiększa poziom hormonu stresu, czyli kortyzolu we krwi. Jego wzrost powoduje zahamowanie hormonu płciowego o nazwie gonadoliberyna - GnRH. Związek ten odpowiedzialny jest za aktywność seksualną oraz owulację i jakość nasienia u mężczyzn. Polski ginekolog podkreśla, że stres to nie tylko napięcie nerwowe, ale także niewystarczająca ilość snu. Bezsenność również przyczynia się do niekontrolowanego, podwyższonego stężenia kortyzolu we krwi.
- Używki - palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i korzystanie z narkotyków ma negatywny wpływ na układ hormonalny. Badania naukowe pokazują, że używki znacznie zwiększają ryzyko poronienia, osłabiają ruchliwość plemników i mogą zaburzać owulację.
Czy wyleczenie niepłodności jest możliwe?
Szansa na wyleczenie niepłodności uzależniona jest od kilku czynników, a przede wszystkim od pierwotnej przyczyny tej choroby. Duże znaczenie ma także stopień zaawansowania schorzenia oraz rozległość zmian, które ono wywołało. Wielu specjalistów jest zdania, że nie ma czegoś takiego jak całkowita niepłodność, a odpowiednio wdrożona terapia daje szansę na poczęcie dziecka.
Zapraszamy do skorzystania z wizyty u polskiego ginekologa w Londynie lub w Coventry, który specjalizuje się w omawianiu najczęstszych przyczyn niepłodności. Skontaktuj się z nami już teraz, by otrzymać profesjonalną opiekę i odpowiedzi na wszystkie pytania od polskiego eksperta. Nie czekaj - nasz doświadczony zespół jest gotowy pomóc!
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/260266,nieplodnosc [dostęp 29.11.2023].https://gameta.pl/diagnostyka-nieplodnosci/przyczyny-nieplodnosci/ [dostęp 29.11.2023].
- K. Łukaszuk, K. Kozioł, G. Jakiel i in. Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP). “Ginekologia i Perinatologia Praktyczna”, nr 3, 2018.
- M. Bomba i M. Rusin. Wpływ czynników środowiskowych na występowanie zjawiska niepłodności u mężczyzn. “Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, nr 2, 2021.
- C. Łepecka-Klusek, A. B. Pilewska-Kozak i G. Jakiel. Niepłodność w świetle definicji choroby podanej przez WHO. “Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, nr 2, 2012.