Co to jest ciąża ektopowa i jakie są jej rodzaje?
W przypadku ciąży pozamacicznej, już sama jej nazwa ukazuje sedno problemu - wyjaśnia polski ginekolog w UK. Prawidłowy przebieg ciąży warunkowany jest zagnieżdżeniem zarodka (czyli zapłodnionej komórki jajowej) w endometrium. Błona śluzowa macicy jest miejscem, w którym zarodek - a następnie płód - rozwija się przez dziewięć kolejnych miesięcy, aż do dnia porodu.
Odsetek nieprawidłowych ciąż, w których niewłaściwe ulokowanie zarodka uniemożliwia jego rozwój, jest niewielki. Szacuje się, że ta anomalia dotyka do 2% kobiet. Niestety, choć ciąża ektopowa diagnozowana jest stosunkowo rzadko, odpowiada za wysoki odsetek zgonów wśród ciężarnych. Zagrożenia wynikające z powikłań, które są konsekwencją ciąży pozamacicznej, mogą zostać zażegnane, jeśli podjęte zostanie właściwe leczenie.
Gdzie może rozwinąć się ciąża pozamaciczna?
Ciąża pozamaciczna jest stanem, gdy implantacja zarodka przebiega nieprawidłowo - poza jamą macicy. Czynnikiem różnicującym jest w tym wypadku miejsce zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej. Według tego kryterium, rozróżnia się następujące rodzaje ciąży ektopowej:
- ciąża jajnikowa: może rozwijać się bezpośrednio w jajniku, lub na nim;
- ciąża jajowodowa: (najczęściej diagnozowana forma ciąży pozamacicznej): rozwój zarodka powoduje rozciąganie jajowodu. Powiększająca się zapłodniona komórka jajowa powoduje jego pęknięcie - co ważne, krwawienie może przybrać formę krwotoku wewnętrznego;
- ciąża brzuszna: w tym przypadku zarodek przedostaje się do jamy otrzewnej. Obecność zapłodnionej komórki jajowej pomiędzy narządami wewnętrznymi powoduje silne bóle brzucha (spowodowane podrażnieniem otrzewnej);
- ciąża szyjkowa: jest stwierdzana w przypadku, gdy zarodek zagnieżdża się w błonie śluzowej szyjki macicy
Przebieg ciąży pozamacicznej może więc przybrać różną formę. Bez szybkiego rozpoznania przez polskiego ginekologa w Wielkiej Brytanii, kobieta narażona jest na zagrażające życiu krwawienie wewnętrzne. Rozciąganie tkanek, które nie są fizjologicznie przystosowane do utrzymania ciąży, prowadzi do ich pęknięcia. Tak skrajne sytuacje wymagają pilnej interwencji medycznej.
Przyczyny i objawy ciąży pozamacicznej
Jak rozpoznać ciążę pozamaciczną? Objawy, które mogą wskazywać na rozwój ciąży ektopowej, często są nietypowe. Początkowe symptomy na ogół wyczuwalne są w pierwszym trymestrze, tj. do 12 tygodnia od momentu zapłodnienia. Bardzo często zbliżone są do tych, które charakteryzują ciążę przebiegającą prawidłowo (zatrzymanie miesiączkowania, mdłości, zmiany apetytu, tkliwość i ból piersi). Wszystko, co wskazuje na ciążę pozamaciczną, może być więc mylnie interpretowane jako oznaki zdrowej ciąży.
Polski ginekolog w UK wymienia jednak dolegliwości, które wymagają niezwłocznej porady lekarskiej. Wśród objawów ciąży pozamacicznej w 5 tygodniu (lub na późniejszych etapach) wyróżniają się:
- krwawienie z dróg rodnych (mogące przybierać formę plamienia)
- ból brzucha, który się nasila - najczęściej jednostronny
- objawy wstrząsu krwotocznego (hipowolemicznego): bladość skóry, zawroty głowy, osłabienie, utraty przytomności, przyspieszone bicie serca, zimne poty
- wyczuwalny guz w okolicach jajnika
Skąd bierze się ciąża pozamaciczna?
Współczesna medycyna nie ustaliła jeszcze dokładnej odpowiedzi na to pytanie. Lekarze nie są więc w stanie jednoznacznie wymienić przyczyn ciąży ektopowej. Istnieje jednak kilka czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej. Kobiety, których dotyczą, powinny więc ze szczególną uwagą i troską przyglądać się wszystkim niecodziennym dolegliwościom, których doświadczają.
W grupie ryzyka z pewnością znajdują się te pacjentki, które borykają się z wadami anatomicznymi układu rozrodczego - podkreśla polski ginekolog w Londynie. Te z kolei mogą mieć charakter nabyty lub wrodzony. Niezależnie od podłoża, każda zmiana w fizjologii, która wpływa na zmianę budowy lub struktury jajników, jajowodów lub samej macicy, może utrudniać, a nawet uniemożliwiać prawidłowy transport zarodka, a w konsekwencji jego implantację. Do rozwoju ciąży pozamacicznej mogą więc przyczyniać się:
- infekcje przenoszone drogą płciową (chlamydia, rzeżączka)
- przebyte leczenie operacyjne narządów rozrodczych (szczególnie jajowodów)
- wady wrodzone jajowodów (zrośnięcie lub zwężenie)
- przerośnięta śluzówka macicy (endometrioza)
- zakażenia miednicy mniejszej
- zrosty i zmiany przerostowe (jako skutek stanów zapalnych)
Zagrożenie ciążą pozamaciczną wzrasta szczególnie u pań, u których wcześniej wystąpiła już ciąża ektopowa, poronienia lub przerwanie ciąży. Jeśli więc pacjentka, która stara się o dziecko, doświadczyła wymienionych wyżej sytuacji, bardzo ważne jest, by poinformować o tym lekarza. Ponadto, nieprawidłowa implantacja zarodka może być związana ze stosowaniem wkładki wewnątrzmacicznej, jak również zapłodnieniem in vitro (pozaustrojowym).
Polski ginekolog w UK zaznacza, że choć wymienione czynniki statystycznie zwiększają ryzyko rozwoju ciąży pozamacicznej, może ona wystąpić również bez jasno określonego powodu. Są to jedynie predyspozycje do nieprawidłowego transportu i zagnieżdżenia zarodka poza jamą macicy. Nie determinują rozwoju ciąży ektopowej, tak jak ich brak nie niweluje ryzyka.
Ciąża ektopowa - jak ją rozpoznać?
Ryzyko ciąży pozamacicznej dotyczy dwóch na sto kobiet. Najczęściej występuje ona u młodych pacjentek, pomiędzy 20 a 30 rokiem życia. Kiedy pojawiają się pierwsze objawy ciąży ektopowej, często są bardzo zbliżone do tej o prawidłowym przebiegu. Jej przyczyny nie są do końca zbadane, a spektrum znanych czynników ryzyka jest dość szerokie. Nasuwa się więc pytanie: w jaki sposób zdiagnozować ciążę pozamaciczną?
Naturalnie pierwszą odpowiedzią, jaka przychodzi do głowy, jest wykonanie testu ciążowego. Kluczową kwestią, która wpływa na to, czy ciąża pozamaciczna wychodzi na teście ciążowym, jest wyjaśnienie, jak wygląda przyrost beta hCG w ciąży ektopowej. Czy wyniki testu wykonanego w domowych warunkach są w pełni wiarygodne? Kiedy wizyta u polskiego ginekologa w Wielkiej Brytanii staje się konieczna?
Ciąża pozamaciczna a test negatywny - czy to możliwe?
Beta hCG, czyli gonadotropina kosmówkowa, jest hormonem służącym jako marker ciąży. Pomiar jego stężenia (zarówno w moczu, jak i krwi kobiety) wykorzystuje się nie tylko w celu wykrycia ciąży fizjologicznej, lecz także w badaniach prenatalnych. Pozwala to na wczesne wykrycie ryzyka wystąpienia wad genetycznych i rozwojowych. Jak podkreśla polski ginekolog w Londynie, jego występowanie jest charakterystyczne także w przypadku ciąży pozamacicznej - w tej sytuacji wynik testu ciążowego jest niejednoznaczny: może być zarówno pozytywny, jak i negatywny.
Istnieje jednak pewna zasadnicza różnica: w sytuacji, gdy zarodek zagnieżdża się prawidłowo, a więc ciąża przebiega właściwie, poziom gonadotropiny kosmówkowej wzrasta w niezwykle szybkim tempie. Podwaja się sukcesywnie, co 48 godzin. W przypadku ciąży pozamacicznej przyrost beta hCG wygląda zgoła inaczej. Ponieważ nie dochodzi do właściwego zagnieżdżenia zarodka, poziom hormonu wzrasta o wiele wolniej. Dlatego podwójne wykonanie testu może dać wstępną informację o podejrzeniu wystąpienia ciąży pozamacicznej i konieczności rozszerzenia diagnostyki przez polskiego ginekologa w Londynie.
Rozpoznanie i leczenie ciąży ektopowej u polskiego ginekologa w UK
Potwierdzenie ciąży pozamacicznej wymaga wizyty w gabinecie ginekologicznym. Jeśli stwierdzony zostanie nieprawidłowy przyrost gonadotropiny kosmówkowej, kolejnym etapem będzie przeprowadzenie USG przezpochwowego. Za pomocą tego badania lekarz może już jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć nieprawidłową implantację zarodka. Jakie jest postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej?
Ciąża ektopowa nie daje możliwości urodzenia dziecka. Zarodek nie może rozwijać się prawidłowo. Leczenie ciąży pozamacicznej nie polega więc na jej utrzymaniu, a zminimalizowaniu zagrożenia, jakie stanowi dla zdrowia i życia kobiety. Rozwój ciąży, która zlokalizowana jest poza jamą macicy, może doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia pacjentki. Ponieważ nie ma możliwości na „przeniesienie” jej we właściwe miejsce, niezbędne jest jej usunięcie.
Jak wyjaśnia polski ginekolog w Londynie: konieczne jest podjęcie działań, które uniemożliwiają wystąpienie powikłań takich, jak pęknięcie jajowodu i spowodowane nim krwawienie wewnętrzne i wstrząs krwotoczny. Po wykonaniu niezbędnych badań, lekarz dokonuje wyboru jednej z trzech metod:
- postępowania wyczekującego: zdarza się, że ciąża pozamaciczna przestaje się rozwijać i obumiera samoistnie
- leczenia farmakologicznego: dotyczy ciąży kilkutygodniowej, a sama procedura ma na celu jej usunięcie przy jednoczesnym zachowaniu pełnej funkcji układu rozrodczego. Ciąża pozamaciczna leczona jest metotreksatem. Preparat ten hamuje rozwój zarodka. Może być podany w formie doustnej lub poprzez iniekcję (zastrzyk)
- leczenia operacyjnego: wykonywana w znieczuleniu ogólnym laparoskopia pozwala na usunięcie nieprawidłowo umiejscowionego zarodka bez konieczności wycinania jajowodu. Tym samym - nie przekreślając szans pacjentki na przyszłe macierzyństwo. Ten mało inwazyjny zabieg przeprowadza się w przypadku ciąży pozamacicznej począwszy od 8 tygodnia jej trwania
Co dalej po ciąży pozamacicznej?
Sama rekonwalescencja po usunięciu ciąży pozamacicznej przebiega różnie - w zależności od zastosowanej metody leczenia. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że doświadczenie przerwania ciąży ektopowej może być trudne emocjonalnie - zwłaszcza u kobiet, dla których był to stan długo wyczekiwany (szczególnie, kiedy ciąża pozamaciczna jest wynikiem walki z niepłodnością, jak w przypadku stosowania procedury in vitro).
W kontekście procesu zdrowienia fizycznego, leczenie operacyjne wymaga kilku tygodni zwolnienia lekarskiego, natomiast farmakologiczne może wiązać się z takimi objawami, jak wymioty i nudności oraz krwawienie. Jeśli dodatkowo wystąpią objawy w postaci podwyższonej temperatury, omdleń, lub jakiekolwiek inne niepokojące sygnały ze strony organizmu, należy bezzwłocznie skontaktować się z polskim ginekologiem w Londynie lub lekarzem GP.
Ważne jest, aby od momentu zdiagnozowania, przez cały proces leczenia i rekonwalescencji pacjentka pozostawała pod opieką lekarską. Bardzo istotne są zaplanowane wizyty kontrolne, których pod żadnym pozorem nie należy ignorować - ciąża pozamaciczna jest poważnym stanem, który może wiązać się z kolosalnymi konsekwencjami zdrowotnymi w przyszłości.
Ciąża pozamaciczna a kolejna ciąża
Najczęstszymi pytaniami zadawanymi przez kobiety po przebytej ciąży ektopowej są: „czy ciąża pozamaciczna może się powtórzyć?” oraz „kiedy można podjąć kolejną próbę?”. Te podszyte strachem wątpliwości są całkowicie zrozumiałe. Niestety, odpowiedzi nie są jednoznacznie optymistyczne. Jak już zostało wspomniane, każda ciąża pozamaciczna jest czynnikiem ryzyka wystąpienia kolejnej. Oczywiście - nie musi się tak stać; jednak ważna jest pełna świadomość, która pozwoli zachować należytą czujność i ostrożność.
Podjęcie starań o dziecko zalecane jest nie wcześniej, niż przed upływem 3 miesięcy od momentu usunięcia ciąży pozamacicznej. Zajście w ciążę i jej prawidłowy rozwój są jak najbardziej możliwe - im wcześniej wykryta jest nieprawidłowa ciąża, tym mniej inwazyjne i bezpieczne dla układu rozrodczego kobiety jest jej leczenie. Tym samym - szanse na rozwój i donoszenie prawidłowej ciąży wciąż istnieją, jeśli tylko kobieta pozostaje pod opieką dobrego ginekologa.