Kiedy leczenie kanałowe jest niezbędne?

Ból zęba, szczególnie długotrwały i uniemożliwiający spożywanie pokarmów, to jedna z tych dolegliwości, które w znacznym stopniu wykluczają z wykonywania zwykłych, codziennych czynności. Zwykle pojawia się w nocy, co powoduje wybudzenie. Tabletka przeciwbólowa jest rozwiązaniem krótkotrwałym, który nie poradzi sobie z przyczyną problemu. Zbyt długie zwlekanie z wizytą u specjalisty może zakończyć się leczeniem kanałowym. Polski dentysta z Londynu wyjaśnia, czym jest leczenie endodontyczne, w jakich etapach przebiega i dla kogo jest przeznaczone. 

Czym jest leczenie endodontyczne?

Leczenie kanałowe to ostateczny zabieg, którego celem jest zachowanie funkcjonalności i estetyki zęba. Leczenie na ogół rozłożone jest na kilka wizyt i nie zawsze kończy się sukcesem. Jest to uzależnione od wielu czynników, w tym także doświadczenia i umiejętności endodonty. Zaawansowane techniki dentystyczne pozwalają na bardzo precyzyjne przeprowadzenie zabiegu przy pomocy mikroskopu. 

W wyniku rozwoju próchnicy, gdy stan zapalny jest już bardzo zaawansowany, dochodzi do objęcia nim miazgi. Miazga to struktura zęba leżąca pod zębiną i bogata w naczynia i połączenia nerwowe. Zadaniem miazgi jest dostarczania tlenu i substancji odżywczych do zęba i jednocześnie obrona przed chorobotwórczymi czynnikami. Stan zapalny miazgi doprowadza zatem do pojawienia się dotkliwego bólu. Co ciekawe, w przypadku infekcji miazgi pacjent nie zawsze styka się z obrzękiem. On co prawda powstaje, ale jest niewidoczny gołym okiem, ponieważ ma on miejsce w środku zęba, który z racji swojej budowy anatomicznej, nie może powiększać swojej objętości.

Nasilony ból związany z zapaleniem miazgi nie można wyleczyć ani za pomocą środków przeciwbólowych, ani antybiotyku. Jednym rozwiązaniem jest rozwiercenie zęba, jego oczyszczenie i przeprowadzenie leczenia kanałowego. Konieczne jest usunięcie miazgi z kanałów zęba, a następnie dokonanie skrupulatnej dezynfekcji oraz wypełnienia kanałów specjalistyczną masą. Końcowym etapem leczenia endodontycznego jest szczelne zabezpieczenie korony zęba, a czasami dodatkowo także jego odbudowa.

Polski stomatolog wyjaśnia, że leczenie kanałowe wbrew powszechnej opinii, nie jest bolesne. Nowoczesne metody uśmierzania bólu sprawiają, że cały zabieg jest całkowicie bezbolesny, jednakże może być długi. Pacjent może mieć pewność, że leczenie kanałowe będzie bezstresowe. 

Etapy leczenia endodontycznego

Leczenie endodontyczne dzieli się na kilka etapów. 

• Konsultacja dentystyczna 

Podobnie jak każde leczenie specjalistyczne, również leczenie kanałowe musi być poprzedzone przeprowadzeniem szczegółowego wywiadu lekarskiego. To jednak nie wystarczy stomatologowi, aby móc zaplanować kolejne etapy leczenia. Kluczowe jest także wykonanie zdjęcia RTG, które zobrazuje stan uzębienia, a także pozwoli na określenie liczby kanałów zainfekowanego zęba. Na podstawie zdjęcia, stomatolog jest w stanie ocenić szanse powodzenia zabiegu. 

• Znieczulenie i przygotowanie zęba do zabiegu

Leczenie kanałowe jest wykonywane w pełnym znieczuleniu. Dentyście znacznie lepiej pracuje się, gdy leczony ząb jest odseparowany od pozostałych. W tym celu stosuje się koferdam, czyli niewielkich rozmiarów płat gumowy, który pozwala na wyodrębnienie miejsca roboczego. Dodatkowym plusem tego rozwiązania jest osłona leczonego zęba przed bakteriami i śliną. 

• Usunięcie próchnicy i dojście do kanałów

Gdy znieczulenie zacznie działać, stomatolog oczyszcza ząb z próchnicy i przymierza się do otwarcia komory miazgi. Jest to jeden z kluczowych etapów, ponieważ nieprawidłowe otwarcie kanału zwiększa ryzyko uszkodzenia narzędzi dentystycznych i przebarwienia zęba na kolor brunatny. Dlaczego tak się dzieje? Niedokładne otwarcie komory miazgi powoduje, że jej część zostaje w szczelinach zęba. Ponieważ w miazdze znajduje się bogata sieć naczyń krwionośnych, z czasem ulega ona przemianom, dając kolor brunatny i stając się pożywką dla bakterii. 

• Ocena długości kanałów

Aby móc dokładnie oczyścić kanały, konieczna jest ocena ich długości. Za pomocą endometru, dentysta dokonuje pomiarów i wybiera odpowiednie narzędzia, które nie tylko oczyszczą kanały, ale również lekko je poszerzą.

• Usunięcie miazgi 

Polski stomatolog przekonuje, że usunięcie miazgi jest bez wątpienia najtrudniejszym etapem leczenia endodontycznego. Narzędzia mają niewielkie rozmiary, co sprawia, że są wyjątkowo kruche i mogą ulec złamaniu w kanale pacjenta. Dlatego też coraz częściej ten etap wykonywany jest pod mikroskopem, co pozwala na zwiększenie precyzji wykonywanych ruchów. 

• Oczyszczenie kanałów 

Kanały czyści się za pomocą roztworu podchlorynu sodu. Płyn na bazie chloru usuwa bakterie, które zalegają w kanałach. Ten etap leczenia ma za zadanie zmniejszyć ryzyko pojawienia się infekcji wtórnej. Ta z kolei może być przyczyną konieczności podjęcia się powtórnego leczenia endodontycznego. Niestety, szanse jego powodzenia znacznie maleją.

• Wypełnienie kanałów

Gdy kanały korzeniowe są odpowiednio zdezynfekowane, przychodzi czas na ich wypełnienie. Dokonuje się tego przy użyciu materiałów pochodzenia roślinnego (i substancji na bazie żywicy epoksydowej). Substancja ta szczelnie wypełnia wszystkie kanały. Ważne jest, aby w kanale nie pozostawały puste przestrzenie. Taka sytuacja mogłaby doprowadzić do nawrotu infekcji bakteryjnej.

• Zamknięcie i odbudowa zęba

Ostateczna “obróbka” korony uzależniona jest od tego, jak bardzo ucierpiała ona podczas zabiegu i w jakim stopniu była objęta stanem zapalnym, czyli próchnicą. Czasami wystarczy założenie zwykłego wypełnienia stałego. Mowa tutaj o zwykłej plombie. Niestety, w wielu przypadkach konieczne jest zaangażowanie protetyka. Ma to miejsce w przypadku złamania zęba i utraty znacznej części jego korony. Wówczas specjalista, po konsultacji ze stomatologiem, tworzy sztuczną koronę (np. na wkładzie koronowo-korzeniowym) lub wstawia implant.

Leczenie kanałowe pozwala na uniknięcie ekstrakcji, czyli usunięcia zęba. Co może zaskoczyć po zakończeniu leczenia endodontycznego? Wyleczony ząb ma nieco ciemniejszy kolor, niż pozostałe zęby. Dlaczego tak się dzieje? Jak już wcześniej wspomniano, zadaniem miazgi jest dostarczenie do zęba tlenu i substancji odżywczych. Bez nich ząb obumiera i w związku z tym zmienia również swój kolor na nieco ciemniejszy.

Ile kosztuje leczenie kanałowe? Jest to zależne od kilku czynników. Najważniejsze to rodzaj placówki, w której wykonuje się zabieg. Drugim czynnikiem jest liczba kanałów w zainfekowanym zębie. W cennikach gabinetów stomatologicznych na ogół podawana jest cena za wypełnienie pojedynczego kanału. Warto w tym miejscu dodać, że zęby mogą zawierać od jednego (kły i siekacze), do nawet czterech lub pięciu (zęby trzonowe).

Co dalej, po leczeniu endodontycznym?

Tuż po zakończeniu zabiegu, lekarz wykonuje zdjęcie RTG. Pozwala ono na ocenę jakości wypełnienia. Kolejne zdjęcie wykonywane jest po upływie ok. 6 miesięcy po zakończeniu leczenia. Dopiero wówczas, stomatolog jest w stanie ocenić powodzenie zabiegu. 

Typowym zjawiskiem po zakończeniu leczenia endodontycznego jest ból o niewielkim nasileniu. Jest to całkiem naturalne i związane z podrażnieniem tkanki zęba w wyniku manipulacji mechanicznych. Taki dyskomfort może utrzymywać się kilka dni do tygodnia. Polski stomatolog z Wielkiej Brytanii rekomenduje wówczas wykonywanie płukanek ziołowych, a w razie konieczności również środków przeciwbólowych. Konieczne jest także unikanie spożywania gorących i zimnych posiłków.

Jeżeli ból utrzymuje się dłużej, należy skonsultować się ze stomatologiem.  Dolegliwości bólowe najczęściej wskazują na ponowne zakażenie bakteryjne. Wówczas, konieczne jest ponowne wykonanie zdjęcia RTG, ustalenie źródła infekcji i w razie konieczności ponowne oczyszczenie kanału i jego wypełnienie. 

Dla kogo wskazane jest leczenie endodontyczne? 

Istnieje kilka wskazań do przeprowadzenia leczenia endodontycznego. Kluczowe z nich to:

• martwica miazgi,
• rozległa próchnica obejmująca również miazgę (w tym również próchnica wtórna),
• mikrourazy spowodowane czynnikami mechanicznymi,
• zmiany okołowierzchołkowe,
• nieprawidłowe wypełnienie kanałów (obecność przestrzeni w kanałach po poprzednim leczeniu endodontycznym).

Przeprowadzenie leczenia kanałowego nie zawsze jest możliwe. Istnieje bowiem kilka czynników, które znacznie zwiększają ryzyko pojawienia się infekcji ogólnonarządowych, w tym przede wszystkim zakażenia wsierdzia. 

Przeciwwskazaniami do przeprowadzenia leczenia kanałowego są:

• obecność sztucznej zastawki w sercu,
• wrodzona wada serca,
• kardiomiopatia przerostowa.

Ciąża i okres karmienia piersią nie są przeciwwskazaniem do leczenia kanałowego. Jednakże, w takich przypadkach konieczne jest zastosowanie odpowiedniego środka znieczulającego, który zminimalizuje ryzyko pojawienia się przedwczesnych skurczów. 

W bardzo rzadkich przypadkach leczenie kanałowe może powodować silne dolegliwości bólowe. Jest to związane z niemożnością przeprowadzenia znieczulenia środkiem o działaniu obkurczającym naczynia krwionośne. Do takich wyjątków zalicza się pacjentów chorujących na m.in. cukrzycę, miażdżycę, astmę oskrzelową, poważne zaburzenia czynności nerek, padaczką, a także hipertermią.

Jak przygotować się do leczenia kanałowego? Nie istnieją żadne specjalne wskazówki, a sam zabieg można wykonać bez uprzednich przygotowań. Przed długim zabiegiem warto zadbać o spożycie posiłku.