Laryngolog dziecięcy - zadbaj o zdrowe gardło dziecka

Najczęstsze choroby gardła u dzieci

Choroby w obrębie gardła są powszechne u dzieci i stanowią nieodłączny element naturalnego budowania odporności organizmu. Tak częste infekcje u najmłodszych wynikają z niedojrzałości układu immunologicznego i nie powinny wzbudzać dużego niepokoju u rodziców. Z reguły, im starsze dziecko, tym mniej choruje. W praktyce jednak wszystko uzależnione jest od ilości infekcji, które przejdzie. 

Do najczęstszych chorób gardła u dzieci zaliczają się:

• ostre zapalenie gardła,
• przewlekłe zapalenie gardła,
• angina, czyli ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych.

Ostre zapalenie gardła

Główną przyczyną ostrego zapalenia gardła u dzieci są wirusy. Szacuje się, że stanowią one ok. 80% przypadków tego schorzenia u dzieci. Za pozostałe odpowiadają bakterie i grzyby. Od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów mija średnio od 2 do 5 dni. Ostre zapalenie gardła jest znacznie intensywniejsze w przebiegu, niż jego forma przewlekła. 

Do typowych objawów ostrego zapalenia gardła zaliczają się:

• ból gardła,
• suchy kaszel,
• gorączka - nie przekracza na ogół 39 stopni Celsjusza,
• bóle mięśniowo-stawowe.

Nieco rzadziej symptomom tym towarzyszy także katar i biegunka. Ostre zapalenie gardła wymaga leczenia farmakologicznego, w tym nierzadko antybiotykoterapii. W przeciwnym razie istnieje ryzyko pojawienia się ropni, a nawet rozszerzenia infekcji na pozostałe elementy górnych dróg oddechowych np. krtań, płuca czy też oskrzela.

Przewlekłe zapalenie gardła

Podobnie jak w przypadku ostrego zapalenia gardła, za rozwój postaci przewlekłej odpowiedzialne są głównie wirusy. Warto jednak przy tym pamiętać, że zapalenie gardła często stanowi jeden z objawów takich chorób wieku dziecięcego jak różyczka, ospa wietrzna i odra. Bywa również następstwem nieleczonej alergii, a nawet refluksu żołądkowo-przełykowego. 

W sezonie jesienno-zimowym dużym problemem jest długie przebywanie w ogrzewanych pomieszczeniach, gdzie panuje zbyt niska wilgotność. Powoduje to szybkie wysychanie błon śluzowych nosa i gardła, co znacznie obniża ich fizjologiczne zdolności ochronne przed wnikaniem chorobotwórczych patogenów. 

Objawami przewlekłego zapalenia gardła są:

• chrypka,
• uczucie suchości w gardle,
• suchy lub mokry kaszel,
• spadek apetytu,
• rozdrażnienie i płaczliwość,
• obrzęk błony śluzowej gardła,
• podwyższona temperatura ciała (stan podgorączkowy, temperatura na ogół nie przekracza 39 stopni Celsjusza). 

Warto przy tym zaznaczyć, że rodzaj objawów uzależniony jest od pierwotnej przyczyny rozwoju choroby. Podobnie jest w przypadku leczenia. Laryngolog lub pediatra musi dopasować je do czynnika etiologicznego. Możliwe jest wdrożenie antybiotyków i substancji aktywnych o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Kluczowe jest także nawodnienie i odpoczynek.

Angina

Angina, czyli mówiąc precyzyjniej ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych rozwija się u dzieci między 3. a 14. rokiem życia. Najczęstszą przyczyną choroby jest infekcja bakteriami - paciorkowcami beta-hemolizującymi typu A Streptococcus pyogenes. Patogen rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową (poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną, gdy chory kicha lub kaszle w pobliżu dziecka), a także poprzez kontakt z przedmiotami osobistymi zakażonego. Objawy choroby mogą utrzymywać się nawet do 2 tygodni. 

Ponadto, istnieje również wirusowa postać anginy. Trwa ona do 7 dni. 

Objawami anginy są m.in.:

• silny ból gardła,
• wysoka gorączka,
• ropny nalot na migdałkach podniebiennych (lub wysięk surowiczy w przypadku anginy wirusowej),
•  problemy z przełykaniem
• powiększone węzły chłonne. 

Leczenie anginy uzależnione jest od tego, czy chorobę wywołały wirusy czy bakterie. W większości przypadków kluczowa jest odpowiednio dobrana antybiotykoterapia. Ma ona dwa podstawowe cele - zahamowanie rozwoju chorobotwórczych bakterii, a także zmniejszeniu ryzyka rozwoju powikłań. Najczęściej stosuje się penicylinę, cefalosporyny, amoksycylinę, klindamycyę lub azytromycynę. Inaczej wygląda farmakoterapia w przypadku infekcji wirusowej. Wówczas podaje się przede wszystkim leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.

Profilaktyka zdrowego gardła

Nie da się w 100% zapobiec rozwojowi chorób gardła u dzieci. Jednakże stosując się do zaleceń laryngologa można znacznie obniżyć to ryzyko. Poniżej kilka najważniejszych zasad profilaktyki zapalenia w obrębie gardła:

Zadbaj o prawidłową dietę dziecka

Odpowiednio zbilansowana dieta sprzyja budowaniu naturalnej odporności. W codziennej diecie nie powinno zabraknąć witaminy A, C, D3, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), a także żelaza i wapnia. Źródeł tych składników należy szukać w świeżych warzywach i owocach, tłuszczach rybich, nabiale, pełnoziarnistych, a także kiszonych produktach. Warto z kolei ograniczyć żywność wysoko przetworzoną, węglowodany proste i tłuszcze trans. Przy dużej wybiórczości pokarmowej dziecka, należy rozważyć odpowiednią suplementację. 

Pamiętaj o nawilżeniu powietrza

Zbyt niski stopień nawilżenia powietrza w mieszkaniach jest przyczyną wysychania błon śluzowych układu oddechowego. Optymalna wilgotność powinna mieścić się w zakresie od 40% do 60%. Można uzyskać ją poprzez zakładanie na kaloryfery specjalnych pojemników z wodą lub stosowanie nawilżaczy powietrza.

Nie przegrzewaj pomieszczeń

Jednym z częstych błędów rodziców w wieku żłobkowym i przedszkolnym jest przegrzewanie pomieszczeń. Zbyt wysoka temperatura panująca w pokoju dziecka wiąże się z niską wilgotnością. Dlatego też nie powinna przekraczać ona 21 stopni Celsjusza, a nocą 19-20 stopni Celsjusza. 

Zadbaj o nawodnienie dziecka

Zapotrzebowanie dziecka na płyny jest bardzo duże i zależy od masy ciała. Zostało ono opracowane na podstawie metody Hollidaya i Segara. Przykładowo: 2-latek potrzebuje ok. 1000-1200 ml płynów dziennie, 4-latek ok. 1300 ml, a dziecko w wieku wczesnoszkolnym ok. 1500 ml. 

Ważne jest jednak, aby przyjmowane płyny nie zawierały kofeiny i cukru. Najlepszym źródłem nawodnienia będzie niegazowana woda mineralna i herbaty ziołowe. 

Nigdy nie podawaj leków, zwłaszcza antybiotyków, bez konsultacji z lekarzem

Częstym błędem rodziców jest podawanie niektórych leków na tzw. własną rękę lub nieprzestrzeganie zaleceń lekarza. Konsekwencją przerwania antybiotykoterapii lub podanie dziecku leków, które od dawna znajdują się w domowej apteczce, jest rozwój antybiotykooporności, co w dalszej perspektywie może tylko wydłużyć okres leczenia. 

Unikaj kontaktu z osobami chorymi

O ile jest to możliwe staraj się unikać kontaktu dziecka z osobami chorymi. Ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, maluchy są podatniejsze na infekcje bakteryjne i wirusowe. 

Ogranicz ekspozycję na dym papierosowy i inne zanieczyszczenie powietrza

Badania naukowe wykazały, że samo przebywanie w towarzystwie osoby palącej papierosy (bierne palenie) prowadzi do zahamowania aktywności komórek odpornościowych, a także patologicznych procesów w obrębie naczyń krwionośnych. Z kolei smog i inne zanieczyszczenia powietrza nie tylko uszkadzają nabłonek budujący drogi oddechowe, co upośledza ich funkcje obronne, ale także zaostrza objawy astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

W związku z powyższym unikaj spacerów z dzieckiem w dni, gdy za oknami panuje duży smog lub wybieraj miejsca oddalone od aglomeracji miejskiej np. pobliskie lasy. Nie otwieraj okien w godzinach najwyższego zanieczyszczenia. Jeżeli masz taką możliwość, zaopatrz się w wysokiej klasy oczyszczacz powietrza wyposażony w m.in. filtry HEPA. 

Nie mniejsze znaczenie ma edukacja zdrowotna najmłodszych. Już od wczesnych lat maluch powinien pamiętać o systematycznym myciu rąk, zwłaszcza po powrocie ze spaceru, sklepu, przedszkola itd. Równie ważne jest nauczenie dziecka tego, aby zasłaniać drogi oddechowe podczas kichania i kaszlu. Sposób przekazywania wiedzy (dobór słów) należy dostosować do wieku malucha. 

Bibliografia